ဗဟုသုတျဖစ္ဖြယ္ သမိုင္းမ်ား

ျမန္မာလူမ်ိဳး မ်ားသည္ အေရွ ့ တိဗက္ ဘာသာ ေ၀ါ ဟာရ အုပ္စု ၀င္လူမ်ိဳး တမ်ိဳးျဖစ္ သည္ ဟု အတည ္ျပဳထားၾကသည္။ တရုတ္ မွတ္တမ္းေဟာင္း မ်ား ၏ အဆို အရ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ား သည္ တရုတ္ျပည္ အေနာက္ ေျမာက္ ကန္ဆူ နယ္ တြင္ ေနထိုင္ၾကသည္။ တ ရုတ္ က ဖိသျဖင့္ တိဗက္ ကုန္းျမင့္ ေဒသ တ၀ိုက္သိ႔ု ့ေျပာင္းသြားၾကသည္။

တိဗက္တို ့ က ေမာင္းထုတ္ သျဖင့္ ယူူနန္နယ္ သို ့ေျပာင္းၾက သည္။ ထို အခ်ိန္ တြင္ ယူူနန္ နယ္ တြင္ အင္အား ႀကီးမား လာသည့္ ထိုင္းရွမ္းမ်ားသည ္ျပည္နယ္ႀကီး ၆ ခုကို နန္ခ်ိဳ ႏိုင္ငံ အျဖစ္ ပထမဆံုး သိမ္းသြင္း ေနသည့္ ကာလ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာလူမ်ိဳး မ်ားသည္ ယ ူူနန္နယ္ တြင္ နန္ခ်ိဳ ထိုင္း ရွမ္း မ်ား ႏွင့္ ႏွစ္ အတန္ၾကာ ေန ထိုင္ လာ ခဲ့ၾက သည္ ဟု ယူူ ဆ ရ သည္။ တရုတ္ ရာဇ၀င္ ဆရာ ႀကီး ဖန္ခ်ံဳ ၏ မွတ္ တမ္း ၌ ငွင္းတို ့၏ အႀကီး အကဲ အား မင္း ဟု ေခၚ ေ၀ၚ ေၾကာင္း ထိုင္း ရွမ္း မ်ား က ေစာမင္း ဟု ေခၚ ေ၀ၚ ေၾကာင္း ေရးသား ထား သည္ ယင္း သို ့နန္္ခ်ိဳ ထိုင္း ရွမ္း မ်ား ၏ လက္ ေအာက္ တြင္ ေန ထိုင္ ရာမွ ထိုင္းရွမ္း တို ့၏ ဖိႏွိပ္မွဳ အား မခံႏိုင္ သ ျဖင့္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ တြင္း သို ့၀င္ ေရာက္လာၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ သမိုင္း ႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ အၾကား အျမင္မ်ား သည့္ သမိုင္းဆရာ ေဂၚဒြင္လုစ ္၏ အဆိုအရ ျမန္မာမ်ားသည္ ေရွးဦး စြာ ေက်ာက္ဆည္နယ္ သို ့၀င္ ေရာက္ လာၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း သို ့ျပန့္ ႏွံ့သြားသည္ ဟု ဆိုသည္။ ျမန္မာတို ့ရာစုႏွစ္ အ နည္းငယ္ အတြင္း အေျခ စိုက္ ႏိုင္ျခင္း မွာ ျမန္မာ တို ့၏ အစြန္း အစ အျပင္ ထို အခ်ိန ္ကာလ တြင္ နန္ခ်ိဳ ထိုင္းရွမ္း တ့ို ၏ တိုက္ ခိုက္ ဖ်က္ဆီးျခင္း ကို ခံလိုက္ရၿပီး ၊ တိုင္းပ်က္ျပည္ပ်က္ ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပ်က္သုဥ္းယံုသာ မကကုန္ထုတ္ လုပ္ငန္း မ်ားပါ ပ်က္ ျပားၿပီး ရပ္တည္ရာ မရ ကစင့္ ကလ်ား ျဖစ္ေနသည့္ ပ်ဴ လူမ်ိဳး မ်ား ႏွင့္ ေရာ ေထြး ေန ထိုင္ရာ မွ ရာစုႏွစ္ အနည္းငယ္ ခန္ ့အတြင္း ပ်ဴ လူမ်ိဳး မ်ား ႏွင့္ ေသြးေရာေႏွာ သြားႀကၿပီး လူမ်ိဳး ႀကီး ႏွစ္မ်ိဳး ေပါင္း စပ္ လိုက္ၾကသၿဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးေရး ၊ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ား ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၊ ကာကြယ္ေရး၊ ယဥ္ေက်းမွဳ စသည္ ျဖင့္ အစစ အရာရာ တိုးတက္ဖြံ ့ျဖိဳးလာၿပီး ကိုးရာစု ႏွင့္ ဆယ္ရာစုခန္ ့ေလာက္တြင္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ေဒသ အား စည္းလံုးသိမ္းသြင္းၿပီး ပုဂံျပည္ ႏွင့္ ပုဂံမင္းဆက္ ကို စတင္ တည္ ေထာင္ေလသည္။
ထိုင္းလင္း ေခၚ ယိုးဒယားရွမ္း မ်ား၀င္ေရာက္ မလာမွီ ယခု ထိုင္းလင္း ေခၚ ယိုးဒယားႏိုင္ငံ တြင္ အေရွ ့ အာရွ တိုက္ေတာင္ပိုင္း အင္ဒိုခ်ိဳင္းနား က်ြန္းဆြယ္ မဲနံျမစ္၀ွမ္း တ၀ိုက္ တေလ်ာက္ ႀကီးက်ယ္ ေကာင္းစား ခဲ့ သည့္ ခမာ လူမ်ိဳးမ်ား ၏ ကေမၺာဒီးယားႏိုင္ငံ ေခၚ ကေမၺာဇ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး ရွိ သ ကဲ့ သို ့၃ရာစု မတိုင္မွီက ပင္ ဗီ ယက္နန္ ဘက္ တြင္ စမၸျပည္ မ်ား တည္ရွိခဲ့သည္ ကိုေရွးေဟာင္းၿမိဳ ့ပ်က္ မ်ား ၊ အေဆာက္အဦး မ်ား ၊ ေရွး ေဟာင္း ေက်ာက္စာ မ်ား တူး ေဖၚေတြ ့ရွိခဲ့သည္၊ မြန္ရာဇ၀င္ေဟာင္းမ်ား ၌ မဲနံျမစ္၀ွမ္းေျမာက္ပိုင္း ေဒသ အား ေယာနကတိုင္း ဟရိပုဥၥျပည္ ၊ ေတာင္ပိုင္းေဒသ အား အယုဇၥ်ယတိုင္း ဒြါရာ၀တီျပည္ဟု ေဖၚျပထားသည္။
ထို အခ်ိန္ကာလ တြင္ ထိုင္းရွမ္းမ်ားသည္ တရုတ္ျပည္ယူနန္နယ္ တြင္ နန္ခ်ိဳ ႏိုင္ငံ အားတည္ေထာင္ ၍ တ ရုတ္ ဧကရာဇ္ အား လက္ေဆာင္ဘ႑ာ ဆက္သရသည့္ တရုတ္ လက္ေအာက္ခံ တိုင္းျပည္ျဖစ္သည္၊ ပ်ဴ လူ မ်ိဳးမ်ား ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ သမိုင္း၀င္ တရုတ္ စာေပ ထန္ ရာဇ၀င္ေဟာင္း မ်ားမွ ေကာက္ ႏုတ္ ေဖၚျပ ရလၽွင္ ပ်ဴ လူမ်ိဳး မ်ား အား ၄ ရာစုေလာက္ က ပင္ မ်ားစြာ တိုးတက္ ယဥ္ေက်းသည့္ လူမ်ိဳး တမ်ိဳး ျဖစ္ျပီး ၈ ရာစု ေလာက္ တြင္ ႀကီးက်ယ္ ခန္းနား အံ့ၾသဖြယ္ ရာ ၿမိဳ ့ႀကီး ၅ ၿမိဳ ့ ႏွင့္ ျပည္နယ္ ကေလးေပါင္း ၁၈ နယ္မၽွရွိ ေၾကာင္း ဘုရင္မင္း ၏ အမည္ကား မဟာရာဇာ တည္း ။ အမတ္ခ်ဳပ္ အမည္ က မဟာေသနတည္း။ မင္းႀကီး မဟာရာဇာ သည္ ခရီးတိုသြားသည့္ အခါ ေ႐ြွႀကိဳးခတ္ သည့္ ထမ္းစင္စီးၿပီး ။ ခရီးရွည္သြား လၽွင္ ဆင္ စီး သည္။ မိဖုရားေမာင္းမတရာေက်ာ္ရွိသည္၊ ၿမိဳ ့ေတာ္တံတိုင္း၀န္းက်င္အားစဥ့္အုတ္ႏွင့္စီထားသည္။

က်ံဳး ကမ္းပါး ကို အုတ္စီသည္။ တံတိုင္း အတြင္း ၌ ေသာင္းေပါင္းမ်ား စြာေသာ မိသားစု မ်ား ေနထိုင္ၾကၿပီး ဗုဒၶ ဘာသာဘုန္းႀကီး ေက်ာင္း တရာေက်ာ္ရွိသည္။ ေက်ာင္းပရ၀ုဏ္ က အစ အခန္းမ်ားပါ ေ႐ြွေငြ မြမ္းမံ၍အနီအ၀ါစသည့္ေတာက္ပသည့္ေဆးမ်ားေရးျခယ္ထားသည္။ ခ်ိတ္ေရာင္ခံ ေဆးသုတ္၍ ပန္းထိုး ေကာ္ေဇာမ်ားျဖင့္ ဖံုးလြွမ္းထားသည္။ လူ အမ်ား သည္ ေမတၱာေရွ ့ထားၿပီး သတၱ၀ါ အမ်ား ကို သတ္ျဖတ္ညွင္းဆဲ ရန္ ၀န္ေလးသည္။ မာန္မာန ႏွိမ့္ခ် ၍ရည္မြန္သည္ကိုတန္ဘိုးထားသည္။ စကားအေျပာအဆိုနည္း၏ေဗဒင္ဆရာေပါသည္။ ဤ မၽွႀကီးက်ယ္ ထင္ရွားသည့့္ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ား သည္ ၉ ရာစု ေလာက္တြင္ နန္ ခ်ိဳ ထိုင္းရွမ္းမ်ား ၏ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ တိုက္ခိုက္ ဖ်က္ဆီးမွဳ ကို ခံ လိုက္ၾက ရသျဖင့္ ပ်ဴ လူ မ်ိဳး မ်ား တည္ေထာင္ခဲ့ သည့္ၿမိဳ ့ျပ ျပည္နယ္ မ်ားသည္ ပ်က္ စီးသြား ခဲ့ရသည္။ ထို ့အတူ လူမ်ိဳး တမ်ိဳး အျဖစ္ ရပ္ တည္ႏိုင္ျခင္း မရွိေတာ့ ပဲ ကစဥ့္ ကလ်ား ျဖစ္သြားရ ေတာ့ သည္။
ဗုဒၶ ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရားသည္ အိႏၵိယ ေျမာက္ပိုင္း နယ္စပ္ နီေပါ တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့ သည့္ သာကီ၀င္ မင္းတပါး ျဖစ္သည္၊ မင္းသား ၏ အဘိုးသည္ သာကီ၀င္ လူမ်ိဳးႏြယ္စု အတြင္း ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြားၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ ဧရာ၀တီ ျမစ္ ညာအရပ္ တေကာင္းတြင္လာေနသည္။ ထို မင္းအမည္ မွာ အဘိရာဇာဟုေခၚသည္။ ႀကီးျမတ္ေသာ မင္းဟု အ ဓိပၸါယ္ ရသည္၊ အဘိရာဇာမင္း ကြယ္ လြန္ သည့္ အခါ သားႏွစ္ပါး က နန္းလုၾကရာ အႀကီးက ေတာင္ ဘက္ သို ့ထြက္လာ ၿပီး ရခိုင္ ဓည၀တီ သို ့ေရာက္ သြား သည္။ မင္းသားအငယ္ က အထက္ အညာ ကို အႏိုင္ရ လိုက္ သည္။ တေကာင္း နန္းဆက္ မွာ ကံရာဇာငယ္ က စ သည့္ မင္းဆက္ ၃၂ ဆက္ ေျမာက္တြင္ နန္ခ်ိဳ ရွမ္းမ်ားေရာက္ ဖ်က္ဆီး ၍ ျပည္ပ်က္ခဲ့ရသည္။ ျပည္ပ်က္စဥ္ အစု ၃စု ကြဲကာ တစုသည္ ဧရာ၀တီျမစ္ရိုး တေကာင္း ေတာင္ ဘက္ မလယ္အရပ္တြင္ အေျခခ် ေနထိုင္ၾကသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ေထာင့္ငါးရာ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ဘုရား လက္ထက္ က ဟု ဆိုသည္။ အဘိရာဇာ အား ဘိုးဘြားအရာ မွ ႏွင္ထုတ္သည့္ သေဘာမ်ိဳး ႏွင့္ သာကီ၀င္ မင္း တပါးျဖစ္သည့္ ဓဇရာဇာ သည ္မလယ္ အရပ္သို ့ေရာက္လာျပန္ၿပီး ငွင္း အရပ္တြင္ ခိုကိုးေနသည့္ သာကီ၀င္ မင္းသမီး တဦး ႏွင့္ လက္ထပ္ၿပီး ပ်ဴမင္းဆက္ကို တေကာင္းတြင္ ထပ္ ၍ ထူေထာင္ၾကျပန္သည္။ ၁၇ ႏွစ္ ေျမာက္ မင္းသည္ မဟာရာဇာမင္းၾကီး ဟု ေသာဘြဲ ့အမည္ျဖစ္သည္။ မဟာရာဇာမင္းႀကီး တြင္ နန္းဆက္ခံ မည့္ သားေတာ္မရွိ ၍ ေယာက္ဖေတာ္ ေခပဒုတ အား အိမ္ေရွ ့အရာအပ္ႏွင္းသည္ ေခပဒုတ မင္းသားသည္ ရန္သူ အား ႏွိမ္နင္းရန္ တပ္ထြက္လာၿပီး ရန္သူအား ႏွိမ္နင္းၿပီး ေနာက္ မူလေနထိုင္ရာ ႏွင့္ အလြန္ကြာေ၀း သည့္ ေနရာေရာက္ေနေသာေၾကာင့္ ေနာင္ အခါ သေရေခတၠရာျဖစ္မည့္ ေနရာ တြင္ ရေသ့၀တ္ လိုက္သည္။

ရေသ့ႀကီး ၏ ေယာက္ဖ မင္းႀကီး တြင္ မ်က္မျမင္ မင္းသား ညီေနာင္ႏွစ္ပါး ရွိသည္ ။ ေမြးစ ကပင္ ေဖ်ာက္ ဖ်က္ ရန္ မင္းႀကီး က ခိုင္းေသာ္လည္း မယ္ေတာ္ က တိတ္တဆိတ္ ေမြးထားခဲ့သည္။ ညီေနာင္ မင္းသား ႏွစ္ပါး အ ရြယ္ေရာက္လာသည့္အခါ မင္းႀကီးကသိၿပီး ေဖါင္ေပၚတင္ကာျမစ္ထဲေမ်ွာလိုက္သည္။ ျမစ္တြင္ ေမ်ွာပါ လာရင္း မ်က္ေစ့ အလင္းရသည္။ ျမစ္ေအာက္ပိုင္း အေၾကအရပ္တြင္ရွိသည့္ ဦးႀကီးရေသ့ ႏွင့္ေတြ ့ကာ ဦးႀကီး ရေသ့ ၏ အစီအမံ အတိုင္း မဟာသမၻ၀မင္းသား ႏွင့္ ပ်ဴမင္းသမီး နန္းခမ္းအား ထိမ္းျမားေစ ၿပီး ပ်ဴတို့့ အား အုပ္ခ်ဳပ္ မင္း လုပ္ေစသည္။ ထိုသူတို ့မွ ဒြတၲေဘာင္မင္းသားကိုဖြားျမင္သည္။ ဒြတၲေဘာင္မင္းျဖစ္သည့္အခါ အလြန္က်ယ္၀န္းသည့္ သေရေခတၲရာၿမိဳ ့ႀကီးအားတည္ေဆာက္ပါသည္။ ဗုဒၶသာသနာ ေတာ္အား ေထာက္ပံ့ၿပီး ေန့စဥ္ ရဟန္းသံဃာ သံုးေသာင္းအား ပစၥည္းေလးပါး လွဴသည္။ ဒြတၲ ေဘာင္းမင္း တည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ ဘုရားမ်ား မွာ ေသာၾကမ ဘုရား ၊ ညီးညီးဘုရား ၊ စီးစီးဘုရား ၊ ေဘာေဘာ ဘုရား၊ ပုထိုးႀကီးဘုရား မ်ားျဖစ္သည္။ သို ့ေသာ္ မင္းႀကီးသည္ သာသနာေျမ ( ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ) ေျမ အား သိမ္းယူခဲ့ေသာအမွဳ ကို ျပဳခဲ့ ေသာ ေၾကာင့္ ျပည္သူတို ့ ၏ ေလးစားမွု အား မရ ေတာ့ပဲ အခြန္အေကာက္မ်ား ရရွိမွဳ နည္းပါးခဲ့သည္။ မင္း ႀကီး သည္ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ တိုင္းခန္း လွည့္လည္၍ အခြန္ခံထြက္ျပန္ ရာ ၊ ပန္ထြာ( ေတာင္တြင္းႀကီး ) မင္းသမီး ႏွင့္ေတြ ့ၿပီး ပန္ထြာမင္းသမီး အား ယစ္မူးရင္း မဆင္မျခင္သြား လာရာမွ မုန္တိုင္းမိကာ ေရနစ္ေပ်ာက္ ဆံုး သြားသည္။ ရာဇ၀င္က်မ္း တို့ တြင္ ဒြတၱေဘာင္မင္းႀကီး အေၾကာင္း ေရးသားေဖၚျပၾကရာ တြင္ အေရးပါဆံုး အခ်က္မွာ ဗုဒၶ သာသနာ အား စည္ပင္ထြန္းကား ရန္ ဘုရင္မ်ားသည္ ေထာက္ပံ့ခဲ့ေသာ္လည္း သာသနာ အား ထိခိုက္ ဖြယ္ ရာ တစံု တခု လုပ္မိ သည္ ႏွင့္ ေဘးဒဏ္ သင့္ ၍ ပ်က္စီး ရပံု ကို ထင္ရွား စြာ ေရး သား ေဖၚျပ ၾကသည္ ကို ေလးနက္စြာ သံေ၀ ဂ ယူသင့္ၾကပါသည္။
ပ်ဴ ႏွင့္အႏြယ္တူကမ္းယံ လူမ်ိဳးမ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံဧရာ၀တီျမစ္၀ွမ္း ေဒသ ဘက္ သို ့၀င္ေရာက္ သည့္ အခ်ိန္ ကာလ ေလာက္မွာပင္ အေနာက္ တိဗက္ အႏြယ္၀င္ အျခား လူမ်ိဳးစုမ်ား သည္လည္း ရခိုင္ကမ္းရိုးတန္း ေဒ သ မ်ား သို ့အိႏၵိယႏိုင္ငံအေရွ႔ပိုင္းေဒသမ်ားဘက္ မွ ၀င္ေရာက္ လာၾကသည္။ ရခိုင္ကမ္းရိုး တန္း ေဒ သ ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ သမိုင္းမ်ားကိုေလ့လာသည့္အခါ ေရွး အ က် ဆံုး မင္း ဆက္ မ်ား ႏွင့္ျပည္နယ္မ်ား သည္ စစ္ ေတြ ပတ္ ၀န္း က်င္ ေဒသတ၀ိုက္ေလာက္ တြင္ အေျခခံသည္ ကိုအမ်ားဆံုးေတြ႔ရွိရသည္။ ရခိုင္ကမ္းရိုးတန္းေတာင္ပိုင္းေဒသမ်ား သို႔၀င္ေရာက္ ေျခခ်သည့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွာ ပ်ဴႏွင့္ အ ႏြယ္ တူ ကမ္း ယံ လူူမ်ိဳး မ်ား သည္ ဧရာ၀တီျမစ္၀ွမ္း အရပ္ ေဒသမ်ား မွ တ ဆင့္၀င္ ေရာက္ လာဖြယ္ရာ ရွိ သည္။ ရခိုင္ရာ ဇ၀င္ေဟာင္းမ်ား၌ ေရးသား ေဖၚျပထားသည္မွာ ဗုဒၶ ပြင့္ ေတာ္ မမူမွီ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ ေပါင္း ၅၀၀၀ ေက်ာ္ ေလာက္ မွ စ၍ဓည၀တီ ကို တည္ေထာင္ သည့္ မာရယု မင္းဆက္ ၅၄ ဆက္မ်ွ စိုးစံခဲ့ ေၾကာင္း ဒုတိယ အႀကိမ္ဓ ည ၀တီကိုတည္ေထာင္သည့္ကံရာဇာႀကီးမင္းဆက္ ၂၉ ဆက္ေျမာက္ စႏၵသူရိယမင္း သည္ ဗုဒၶႏွင့္ ေခတ္ ၿပိဳင္ ျဖစ္ၿပီး မဟာ မုနိ ရုပ္ပြား ေတာ္ ကို သြန္းလုပ္ ခဲ့ေၾကာင္း ေရးသား ေဖၚျပၾကသည္။

ရခိုင္ကမ္း ရိုးတန္းေဒသတ၀ိုက္ တြင္ ေတြ ့ရွိရသည့္ သ မိုင္း ၀င္ေထာက္အထား မ်ား အရ ပုဂံျပည္ မတိုင္မွီ ရာ စု ႏွစ္မ်ားစြာကပင္ျပည္နယ္ကေလးမ်ား မင္းဆက္မ်ား ထူေထာင္ၿပီးစီးေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္ အထူးသျဖင့္ ေ၀ သာလီ သပိတ္ေတာင္ ဓည၀တီျပည္နယ္မ်ားသည္ သူ႔ေခတ္ႏွင့္ သူ႔အခါ ထင္ရွားႀကီး က်ယ္ သည္႔ျပည္ နယ္ ္မ်ားျဖစ္ ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ရခိုင္ကမ္းရိုးတန္းေဒသတခုလံုးကိုစည္းလံုး သိမ္း သြင္း သည့္မင္း ဆက္ မ်ား မရွိ ခဲ့ေပ။ရခိုင္ကမ္းရိုးတန္းေတာင္ပိုင္းရွိသံတြဲသည္၁၃ရာစုခန္႔အထိသီးျခားကင္းလြတ္ခဲ့သည့္ျပည္နယ္ေဒသအျဖစ္ တည္ ရွိခဲ့သည္။ျမန္မာတႏိုင္ငံလံုး ကို စတင္စည္းရံုးခဲ့သည့္ ပုဂံမင္းဆက္ဘုရင္မ်ား၏ လက္ ေအာက္ျပည္ နယ္ မ်ား အျဖစ္ က်ေရာက ္ျခင္း မရွိပဲ သီးျခား ကင္း လြတ္ခဲ့ပါသည္။
သဘာ၀ အရိုင္းသက္သက္ မ်ွသာ ရွိေသး သည့္ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း သို ့ ပထမဦးဆံုး တိုးေ၀ွ ့၀င္ေရာက္ လာ သည္ မွာ အေနာက္တိဗက္အ ႏြယ္၀င္ပ်ဴ လူမ်ိဴးမ်ားျဖစ္သည္။ ပ်ဴ ႏွင့္ အႏြယ္တူ ေရွးေဟာင္းလူမ်ိဳး မ်ား သည္ အိႏၵိယ ျပည္ အေရွ ့ဘက္ ေဒသ မ်ား မွ အစုစု ကြဲကာ ဧရာ တီျမစ္၀ွမ္း ေဒသတ၀ိုက္ သို ့ျပန္ ့ႏွံ့သြား ၾကဟန္ရွိသည္။ ရ ခိုင္ကမ္း ရိုးတန္းေဒသသို ့လည္း ၀င္ေရာက္သြားၾက သည္ ဟု ယူဆ ရသည္။ ဧရာ၀တီျမစ္၀ွမ္း ေဒသ တ၀ိုက္ တြင္ ပ်ဴ လူမ်ိဳး မ်ား ႏွင့္ သက္ဆိုင္ သည့္ ေရွးေဟာင္းျမိဳ ့ပ်က္ မ်ား ၊ အသံုးအေဆာင္ မ်ား အားရွာ ေဖြတူးေဖၚ ေတြ ့ရွိ ခ်က္ အရ ေရွးေဟာင္း ပ်ဴ လူမ်ိဳးမ်ား သည္္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ အထက္ပိုင္း ေ႐ြွဘို ။ မံုရြာ အေလာင္း ေတာ္ ကႆဖ ဖိုး၀င္း ေတာင္ ၊ ဟန္လင္းႀကီး ၊ တေကာင္း ၊ ျမင္းၿခံ ၊ ပုဂံ ၊ ပုပၸား ၊ မေကြး ၊ မင္းဘူး ၊ သရက္ ၊ေတာင္ တြင္းႀကီး ရမည္းသင္း ၊ ေညာင္လြန္ ၊ ျပည္ ၊ ေမွာ္ဇာနယ္မ်ား တြင္ ၿမိဳ ့ျပျပည္ရြာ မ်ား ထူေထာင္ ခဲ့ၾက သည္ ဟု အေထာက္ အထား အခိုင္အမာ ေတြ ့ရွိရသည္။ သေရေခတၲရာၿမိဳ ့ေဟာင္း အား တူးေဖၚသည့္ အခါ ၀ိကရာမ ႏွင့္၀ါရမမင္းဆက္ မ်ား ၏ အရိုးအိုးမ်ား ကို ရွာ ေဖြ ေတြ ့ရွိရသည္။ ၀ိကရာမ ႏွင့္ ၀ါရမမင္းဆက္ မ်ား သည္ ၊ ၇ ရာစုခန္ ့ေလာက္က သေရေခတၲရာ တြင္ စိုးစံ ခဲ့ ေၾကာင္း အရိုးအိုးမ်ားေပၚ တြင္ ကမၺည္း ထိုးထား သည့္ စာတမ္းမ်ား က အ ခိုင္အမာသက္ေသခံ လ်က္ရွိသည္။ ယင္း အေနာက္ တိဗက္အႏြယ္၀င္ ပ်ဴ လူမ်ိဳးမ်ား ႏွင့္ အႏြယ္တူလူမ်ိဳး မ်ားသည္ ။ အိႏၵိယအေရွ့ပိုင္းေဒသ သို့ ေရာက္ ႏွင့္ ေနၾက ေသာ အင္ဒိုအာရိယန္ မ်ား ႏွင့္ ႏွစ္ကာလ အတန္ၾကာ ေနထိုင္လာခဲ့ေသာ ေၾကာင့္ အင္ ဒို အာရိယန္မ်ား ထံ မွ ကုန္ထုတ္လုပ္မွဳ အေတြ ့အႀကံဳ ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွဳ မ်ား ကို ဆက္ခံ ရရွိလာဖြယ္ရွိသည္။ တူးေဖၚေတ့ြ ့ရွိရ သည့္ ကိုးကြယ္မွဳဆိုင္ ရာ ဘုရားပုထိုး မ်ား ၊ ရုပ္ထုဆင္းထု မ်ား ကိုၾကည့္ ၍ ၊ ျဗဟၼဏ ၊ မ ဟာ ယန ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ စသည္ျဖင့္ ေရာေထြးေနေၾကာင္း ထင္ရွားစြာ ေတြ့ ရသည္။ ပ်ဴ တို ့၏ ဗိသုကာနည္းမွာ ၊ အိနၵိယျပည္ ဂုတၲေခတ္ သ့ို ႏြယ္ ေနၿပီး သကၠတ ႏွင့္ ပါ႒ိစာေပမ်ားကိုသံုးစြဲ ေၾကာင္းသိရသည္။ အကၡရာ အေရး အသား မွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံ သံုးျဗဟၶီသို ့ႏြယ္သည့္္ကဒမၻ အကၡရာမ်ိဳးႏွင့္ဆင္တူေလသည္။ သမိုင္း ၀င္တရုတ္နန္းတြင္း မွတ္တမ္းမ်ား ႏွင့္ တ ရုတ္ စာ ေပ မ်ား ၌ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပ်ဴလူမ်ိဳး မ်ား သည္ ၄ ရာစုေလာက္ က တည္းက တိုး တက္ ယဥ္ေက်းလ်က္ ရွိသည့္ လူ မ်ိဳးအျဖစ္ေဖၚျပထားသည္။ ၈ ရာစုေလာက္တြင္ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ားတြင္ ႀကီးက်ယ္ခန္းနားၿပီးအံ့ၾသ ေလာက္ ဖြယ္ရာ ၿမိဳ ့ႀကီး ၅ ၿမိဳ ့ႏွင့္ ျပည္နယ္ ကေလး မ်ား ၁၈ နယ္ မ်ွရွေၾကာင္းပ်ဴမင္းသားအရွင္သခင္မ်ားတြင္အေခ်ြအရံမ်ား ေက်းက်ြန္သင္းပင္း မ်ား ရွိ ေၾကာင္းယူနန္နယ္ နန္ခ်ိဳဘုရင္ သည္ ပီကင္းတရုတ္ဧကရာဇ္ဘုရင္ထံ အဖူးအေမ်ွာ္ လာေရာက္သည့္ အခါ သံအဖြဲ ့ႏွင့္အတူ ပ်ဴ မင္းသားအႀကီးအကဲ ႏွင့္ ကေခ်သည္ အဖြဲ ့တဖြဲ ့လည္းပါလာေၾကာင္း ေဖၚျပမွတ္တမ္းတင္ထားသည္
ေရွး ႏွစ္ ေပါင္း ငါးေထာင္ ေလာက္ က အင္ဒို အာရိယန္လူမ်ိဳး မ်ား ဂဂၤါ ၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံ အိႏၵဴ ျမစ္၀ွမ္း မ်ား သို ့မ ၀င္ေရာက္မျပန္ ့ႏွံ့ မီႏွင့္ ေမာင္းဂြတ္ အႏြယ္၀င္ မ်ား အာရွ တိုက္ အေရွ ့ပိုင္း အေရွ ့ေတာင္ပိုင္း မ်ား သို ့မ၀င္ ေရာက္ မျပန္ ့ႏွံ့ေသး မီ က ပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တြင္ ေက်ာက္ လက္နက္ မ်ား အသံုး ျပဳ ခဲ့ သည့္ ေရွး ေဟာင္း လူမ်ိဳးမ်ား ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည့့္ ့အ ေထာက္အထား မ်ား ေတြ ့ရွိခဲ့ရသည္။ အထက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဒသမ်ားႏွင့္ ပဲခူးခရိုင္ ၊ ျမင္းၿခံ ၊ ပခုတၠဴ ၊ သရက္ ၊ မေကြးခရိုင္ ႏွင့္ ရခိုင္ တနသၤါရီ ကမ္း ရိုးေဒသမ်ား တြင္အႏွံ့အျပားရွာေဖြတူးေဖၚရရွိခဲ့သည္၊ ေက်ာက္ ေခတ္ လူမ်ိဳး မ်ား ေနာက္ပိုင္း ၊ အာရွတိုက္ အေရွ ့ေတာင္ပိုင္း သို ့၀င္ေရာက္လာၾကသည့္ အင္ဒိုနီးရွင္း မ်ားသည္ျမန္မာႏိုင္င ံေတာင္ဘက္ ကမ္းရိုးတန္း တြင္ ႏွစ္အတန္ၾကာ ေနထိုင္သြားၾကသည္ဟု ယူဆရသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပင္လယ္ကမ္းရိုးတန္းတ၀ိုက္တြင္ ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ က ေနထိုင္သြားခဲ့ၾကသည့္ အင္ဒို နီး ရွင္း မ်ားအား ေရွးေခတ္ ပထ၀ီီပညာရွင္ႀကီး တိုေလမီ က လူသားစား အရိုင္းအစိုင္းမ်ား ဟုုေဖၚျပခဲ့သည္။ ၿမိတ္ က်ြန္းစုတ၀ိုက္ ရွိ ဆလံုလူမ်ိဳးမ်ားသည္ အင္ဒိုနီးရွင္း အက်ြင္းအက်န္မ်ား ဟု သမိုင္းပညာရွင္ မ်ားက ယူဆ ၾက သည္။ ေနာက္ပိုင္း အင္ဒိုအာရိယန္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ အိႏၵိယျပည္ သို ့ငွင္း။ ေမာင္းဂြတ္အႏြယ္၀င္ မ်ား သည္ အာ ရွတိုက္ အေရွ ့ပိုင္း ၊ ေတာင္ပိုင္း မ်ား သို ့၀င္ေရာက္လာၾကသည္။ ယင္း လူမ်ိဳးႀကီး ႏွစ္မ်ိဳးသည္ အာရွတိုက္ သို ့ ၀င္ေရာက္လာၾကၿပီးု ေတြ ့ ဆံုခဲ့ၾက သည္ ကို အာရွတိုက္ဆိုင္ရာ သမိုင္းပညာရွင္မ်ား က လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ေထာင္ငါးရာ ႏွင့္ သံုးေထာင္ခန္ ့အၾကား ဟုခန္ ့မွန္းၾကသည္။ ေမာင္းဂြတ္အႏြယ္ မ်ား အား အိႏၵိယ ျပည္ တြင္ အင္ဒို အာရိယန္မ်ား က ဖိသျဖင့္ အ ေရွ ့တိဗက္ ႏွင့္ အေနာက္တိဗက္ဟူ၍အုပ္စုႏွစ္စုကြဲသြားသည္။ အေရွ့တိဗက္အုပ္ စု က တရုတ္ျပည္ ယူနန္ နယ္ ဘက္ သို့ဝင္ ေရာက္ သြားျပီး အေနာက္ တိဗက္အုပ္စု က အိႏၵိယျပည္ တြင္း သို ့၀င္ေရာက္သြားသည္။ အေနာက္ တိဗက္အုပ္စု ကို အင္ဒိုအာရိယန္မ်ား က ဖိသျဖင့္ မဏိပူရ ၊ အာသံနယ္မ်ား မွ တဆင့္ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း သို ့ဝင္ေရာက္ လာ ၾက သည္။ တရုတ္ျပည္ ယူနန္နယ္ဘက္ သို ့၀င္ေရာက္သြားၾကသည့္ အေရွ ့တိဗက္အုပ္စု သည္ တရုတ္ကဖိ သျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းသို ့အစုစု ကြဲၿပီး၀င္ေရာက္လာၾကျပန္သည္။ သို ့ရာတြင္ ေမာင္းဂြတ္အႏြယ္၀င္ မြန္ခမာ လူ မ်ိဳး စုမ်ား သည္ အင္ဒို ခ်ိဳင္း နား က်ြန္းဆြယ္ေဒသ မ်ား သို ့သမိုင္း ၏ ခပ္ေစာေစာ အခ်ိန္ ပိုင္း ေလာက္ က ပင္ ဝင္ေရာက္ ေန ၾကၿပီျဖစ္သည္။ လြန္ခဲ့ သည့္ ႏွစ္ေပါင္း၂၀၀၀ ႏွင့္ ၂၅၀၀ ၾကား တြင္ တရုတ္ျပည္ ခ်င္မင္း ဆက္ ဘုရင္မ်ား သည္ ယခင္က လူမ်ိဳးစုအလိုက္ အကြဲကြဲ အျပားျပား ေပၚေပါက္လ်က္ရွိသည့္ျပည္နယ္ မ်ား အား တ ရုတ္ျပည္ႀကီး တျပည္ ျဖစ္လာရန္စည္းလံုးႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။

ထို ့အတူ အိႏၵိယျပည္ ( ေတာင္ပိုင္း မွလြဲ၍ ) စႏၵဂုတ္မင္း ဆက္ဘုရင္ မ်ား သည္ လူမ်ိဳး စု အလိုက္ အကြဲကြဲအ ျပား ျပား ျဖစ္ေနေပၚေနၾကသည့္ ၊ မာဂဓ ၊ ၀ိေဒဟ ၊ ေကာသလ ၊ ပဥၥလာစသည့္ ျပည္နယ္မ်ားကို သိမ္း သြင္းၿပီး အိႏၵိယျပည္ႀကီးကို စည္းလံုးႏိုင္ခဲ့သည္၊ ထုိသမိုင္းမ်ားသည္ အေထာက္အထား ခိုင္လံုသည့္ အိႏၵိယ ႏွင့္ တ ရုတ္ ျပည္ တို ့၏သမိုင္း၀င္အျဖစ္ အပ်က္မ်ားျဖစ္သည္၊

ဟိႏၵဴဘာသာတြင္ နဂါးသည္ အႏႈတ္လကၡဏာ ေဆာင္ေသာ သတၱ၀ါျဖစ္ျပီး ေျမြနဂါးယစ္ပူေဇာ္ စေတးမႈႏွင့္ ဂဠဳန္၏အစား ခံထုိက္သူမ်ား အျဖစ္ ေဖၚျပၾကသည္။ ထို႔အတူ က်မ္းဂန္တြင္ အလြန္အေရးပါေသာ ဇာတ္ေကာင္မ်ားျဖစ္ကာ တခါတရံတြင္ နတ္ဘုရားတို႔၏ ဘက္ေတာ္သားမ်ားလည္း ျဖစ္ၾက ျပန္သည္။ ဥပမာ နဂါးမင္းသား အနႏၲ စၾကာ (Ananta-Shesha)သည္ မိမိကိုယ္ကို လူအသြင္ဖန္ဆင္း၍ ေကာင္းေသာဆံထံုး ႏွင့္ သကၤန္း ၀တ္ဆင္က ျမင့္ျမတ္ေသာ ရေသ့အက်င့္ကို က်င့္၏။ ထိုအခါ ျဗဟၼာမွ လြန္စြာ ႏွစ္သက္သျဖင့္ ကမာၻေျမၾကီးအား သယ္ေဆာင္ ထမ္းပိုးရန္ တာဝန္ေပး လိုက္သည္ ဟုဆိုသည္။ နဂါးမင္းသားလည္း နဂါးအသြင္ျဖင့္ တြင္းနက္ၾကီး အတိုင္း ေျမအဆံုးထိ ဆင္းကာ ကမာၻၾကီးအား ေခါင္းေပၚ တင္ထားေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကမာၻပ်က္သည့္ အခ်ိန္က်ေရာက္တိုင္းတြင္ ထိုနဂါးမွာ အသက္ေဘးမွ လြတ္ကင္းကာ အတိုင္းအဆမရွိ အသက္ရွည္သူ "အနႏၲ" ဟူေသာဘြဲ႔ကို ရသည္ဟု ဆိုထားသည္။

မဟာျဗရတၱက်မ္းတြင္ ညီအစ္ကို ၀မ္းကြဲ ေတာ္စပ္သူ နဂါးႏွင့္ ဂဠဳန္တို႔၏ ရန္ညိွး ဖြဲ႔တည္ပံု အားလည္း ေဖၚျပထားသည္။ ဖန္ဆင္းရွင္ျဗဟၼသည္ ကမာၻႏွင့္ သက္ရွိသက္မဲ့ တို႔အားဖန္ဆင္းရာတြင္ ကူညီရန္ ရီရွိ(rishi)ေခၚ ပညာရွိၾကီး၁၀ဦးအား ဦးစြာ ဖန္ဆင္း သည္။ ထို၁၀ဦးအနက္ ကရွက္ပ(Kashyapa) မွာ တစ္ဦးအပါအ၀င္ ျဖစ္ျပီး ဗိနတၱ (vinata) ႏွင့္ ကဒရူ (kadru) ဟူေသာ ညီအမ ေတာ္စပ္သူ မယားႏွစ္ဦး ရွိသည္။ ဗိနတၱမွာ ခြန္အားၾကီးေသာ သားအနည္းငယ္သာ လိုခ်င္သူျဖစ္ျပီး၊ ကဒရူမွာ သားေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာကို ေတာင့္တသူျဖစ္သည္။ အခ်ိန္တန္ေသာ္ ဗိနတၱတြင္ ဥႏွစ္လံုးရ၍ ေနနတ္သား ႏွင့္ဂဠဳန္တို႔ ေပါက္ဖြါးလာၾကသည္။ ကဒရူတြင္ ဥေပါင္းတစ္ေထာင္ရ၍ နဂါးမ်ား ေပါက္ဖြားလာၾကသည္။

ဂဠဳန္၏မိခင္ ဗိနတၱသည္ ညီမျဖစ္သူ ကဒရူႏွင့္ မိုက္မဲေသာ အေလာင္းအစားျပဳလုပ္ရာမွ ရံႈးနိမ့္ကာ ကြ်န္အျဖစ္ေရာက္ရွိ သြားသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဂဠဳန္မွ နဂါးတို႔ထံ ခ်ည္းကပ္ ကာကြ်န္အျဖစ္မွ မည့္သည့္အရာႏွင့္ ျပန္လည္၀ယ္ယူ ရမည္နည္းဟု ေမးျမန္းရာ နတ္ျပည္ရွိ မေသေဆး ပ်ားရည္ကို ေဆာင္ယူ ရမည္ဟု ေျဖသည္။ ဂဠဳန္သည္ နတ္ပ်ား ရည္ကို အခက္အခဲအမ်ိဳးမ်ိဳး ေက်ာ္ျဖတ္၍ ေဆာင္ယူအျပီး နဂါးတို႔အား ေပးကာ မေသာက္သံုးမွီ ပူေဇာ္မႈ အခန္းအနားျပဳရန္ပါ လွည့္ျဖားတိုက္တြန္းသည္။ နဂါးတို႔ ပူေဇာ္မႈ ေဆာင္ရြက္ေနခ်ိန္ တြင္အိျႏၵာသိၾကားမွာ နတ္ပ်ားရည္ အားျပန္လည္ ေဆာင္ယူသြားေတာ့သည္။ သို႔ေသာ္ ပ်ားရည္အိုးမွ ဖိတ္စင္က် လာေသာ ပ်ားရည္စက္ အၾကြင္း အက်န္ မ်ားမွာ ျမက္ခင္းျပင္ ေပၚတြင္ က်န္ခဲ့ရာ နဂါးတို႔ လွ်ာျဖင့္လ်က္ ရာမွ ထာ၀ရအသက္ကို ရလာသည္ ဟုဆိုသည္။ ထိုသို႔ျမက္ကို လ်က္ျခင္းေၾကာင့္ ျမက္ပင္တို႔ျဖင့္ ထိရွကာ လွ်ာႏွစ္ခြ ျဖစ္ရသည္ ဟုလည္း ဆိုထားသည္။
သေရေခတၱရာ၊ ဗိႆႏိုး၊ ဟန္လင္းႀကီး စေသာ ပ်ဴႏိုင္ငံမ်ား ထြန္းကားခဲ့စဥ္ကပင္ နဂါး႐ုပ္မ်ား ရွိခဲ့သည္။ ပ်ဴလူမ်ဳိးတို႔ ၀တ္ဆင္ခဲ့ေသာ လက္၀တ္တန္ဆာမ်ားတြင္ နဂါး႐ုပ္မ်ားပါ၀င္ေပသည္။ လက္ေကာက္၊ ေျခက်င္း စေသာ ပန္းထိမ္လက္ရာမ်ားတြင္ နဂါးေခါင္း၌ အခၽြန္အေမာက္မ်ား ပါရွိၿပီး ကိုယ္ထည္တြင္ ေရႊနန္းလိမ္မ်ားျဖင့္ က်စ္ကာ ေဖာ္ထားသည္။

တေကာင္းေခတ္ မင္းခမ္းေတာ္ ပစၥည္းမ်ားတြင္ နဂါးကြမ္းအစ္၊ ကလပ္တို႔အျပင္ နဂါး႐ုပ္ထုသည္လည္း ထီးသံုးနန္းသံုး အေဆာင္အေယာင္ပစၥည္းတစ္ခုျဖစ္ေပသည္။

ပုဂံေခတ္တြင္ နဂါးစေသာ အႏုပညာအ႐ုပ္မ်ားသည္ ျမန္မာဆန္ၿပီး ျမန္မာဟန္ ေပၚလြင္လာသည္။

အင္း၀၊ ေတာင္ငူ၊ ေညာင္ရမ္း ေခတ္မ်ားတြင္လည္း တံကဲမ်ားႏွင့္ သာသနိက အေဆာက္အဦမ်ား၌ နဂါး၊ နယား႐ုပ္မ်ားျဖင့္ မြမ္းမံမႈမ်ား ေပါႂကြယ္လာသည္။

ကုန္းေဘာင္ေခတ္တြင္ ကႏုတ္ပန္းႏွင့္ ယွဥ္တြဲကာ နဂါး႐ုပ္မ်ားကို သစ္ထြင္းပန္းပုမ်ား ထြင္းထုလာၾကသည္။

ေခတ္အဆက္ဆက္မွ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြား ဆင္းတုေတာ္ ဘုဇဂၤါသန(မုစလိႏၵာသန) ပံုေတာ္မ်ားတြင္ နဂါး႐ုပ္တုမ်ား သံုးခဲ့ၾကသည္။ မုစလိႏၵာအိုင္တြင္ ဗုဒၶျမတ္စြာ သီတင္းသံုးစဥ္က နဂါးမင္းက ပါးပ်ဥ္းမိုး၍ ထားပံုမ်ားကို ျပဳလုပ္ ကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။ ဗုဒၶဘာသာ ျမန္မာလူမ်ဳိးတို႔သည္ ေန႔နံအလိုက္ ႐ုပ္ပံု႐ုပ္တုမ်ား ထုလုပ္ခဲ့ရာ စေနနံကို နဂါး႐ုပ္ျဖင့္ အမွတ္အသားျပဳၾကသည္။ ျမန္မာတို႔သည္ နဂါးႀကီး၏ ဦးေခါင္းလွည့္ပံု`နဂါးလွည့္´ အယူအဆအရ သံုးလတစ္ႀကိမ္ ဦးေခါင္းျပဳရာအရပ္ ေျပာင္းသည့္ ယံုၾကည္ခ်က္ျဖင့္

(ေတာ္၊ ကၽြတ္၊ မုန္း = ေရွ႕)
( နတ္၊ ျပာ၊ တြဲ = ေတာင္)
( ေပါင္း၊ ခူး၊ ဆုန္ = ေနာက္)
( န၊ ၀ါ၊ ၀ါ = ေျမာက္) ဟု၍ပင္ သတ္မွတ္ၾကသည္။

ျမန္မာ့နကၡတ္ပညာရွင္တို႔ကလည္း ေရာဟဏီနကၡတ္ ႏွင့္ သြာတိနကၡတ္ တို႔ကို ေျမြဦးေခါင္း ဟူ၍၎၊ ေဇ႒နကၡတ္ကို နဂါးခ်က္ဟူ၍၎ ေဖာ္ညႊန္းၾကသည္။ နဂါးသည္ ေဗဒင္ပညာအရ စေနျဂိဳဟ္၏ အမွတ္အသား ျဖစ္သည္။ ၿဂိဳဟ္သက္ (၁၀)ႏွစ္ ျဖစ္သည္။ အရပ္မ်က္ႏွာမွာ အေနာက္ေတာင္ အရပ္ျဖစ္သည္။

ကမာၻဦးအစက ေျမြနဂါးကို ကိုးကြယ္မႈရွိခဲ့သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း ဗုဒၶသာသနာ မထြန္းကားမီ ပုဂံေခတ္ႀကိဳကာလ သကၠရာဇ္ (၂၇၉)ခုႏွစ္၊ ပုဂံေခတ္ ေတာင္သူႀကီးမင္းလက္ထက္တြင္ နဂါးကိုးကြယ္မႈရွိခဲ့သည္။ နဂါး႐ုပ္တုႀကီးကို စိတ္တိုင္းက် ထုလုပ္ေစၿပီး ကိုးကြယ္ခဲ့သည္ ဟုဆိုသည္။
နဂါးကို အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတြင္ နာဂါဟုေခၚျပီး၊ ဂ်ားဗားကြ်န္းတြင္ ႏိုဂိုဟုလည္း ေခၚၾကသည္။ မေလးရွားသေဘၤာသား ဒ႑ာရီမ်ားတြင္ နဂါးသည္ ေခါင္းမ်ားစြာရွိသည္ ဟုဆိုသည္။ မေလးရွားႏိုင္ငံ ပါဟန္း(Pahang)ျပည္နည္ရွိ Chinniေရကန္ၾကီးတြင္ သီရိဂုမာမ္(Sri Gumum) အမည္ရွိ နဂါး ေနထိုင္သည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံရွိ ကိုမိုဒို၊ ရင္ကာ၊ ဖေလာရက္စ္ ႏွင့္ ဂီလီမိုတန္း ႏွင့္ ပါဒါကၽြန္းမ်ားေပၚတြင္ ေနထိုင္ က်က္စားေသာ အဆိပ္အလြန္ျပင္းထန္သည့္ ဖြတ္ႀကီးတစ္မ်ဳိးကိုလည္း ကိုမိုဒိုနဂါးဟု ေခၚသည္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံတြင္ နဂါးသည္ ျမစ္၊ေခ်ာင္း၊ အင္းအိုင္ ႏွင့္ ေရတြင္း၊ ေရကန္ မ်ားကို ေစာင့္ၾကပ္သည္ဟု အယူရွိၾကသည္။ ထို႔အျပင္ မိုးေခၚေပးသူမ်ား လည္းျဖစ္သျဖင့္ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ား ကိုအထြက္တိုးေစသူ ဟုလည္း ယံုၾကည္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ေရၾကီး၊ ေရလ်ံျခင္း စသည့္ သဘာ၀ ေဘးအႏၲရာယ္မ်ားပါ ေဆာင္ယူတတ္သည္ ဟုလည္း ဆိုသည္။ ဒ႑ာရီမ်ား အရ နဂါးတို႔မွာ လူသားတို႔ မရိုမေသ ျပဳေသာ အခါတြင္သာ အမ်က္ထြက္ တတ္ၾကသည္။ အိႏိၵယေတာင္ပိုင္းတြင္ သီးႏွံမ်ားေအာင္ျမင္ရန္ႏွင့္ ၾကီးပြါး တိုးတက္ေစရန္ နဂါးမႏၲလ (Nagamandala) ဟူေသာ နဂါးပူေဇာ္ပြဲ မ်ားက်င္းပေလ့ရွိၾကသည္။

ခမာဘာသာျဖင့္ နဂါးကို (neak) ဟုေခၚၾကျပီး ပစိဖိတ္ သမုဒၵရာအတြင္းတြင္ နဂါးျပည္ ရွိသည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ နဂါးမင္းသမီးႏွင့္ ျဗဟၼဏလုလင္တို႔ ေပါင္းဖက္၍ ခမာလူမ်ိဳးမ်ား ေမြးဖြါးလာေသာေၾကာင့္ နဂါးအႏြယ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္ဟုလည္း ယေန႔တိုင္ ဆိုၾကသည္။ အန္ေကာဝတ္ ကဲ့သို႔ ဘုရားမ်ားတြင္ ေခါင္းခုႏွစ္လံုးပါ နဂါး ရုပ္တုမ်ား ေတြ႔ရျပီး နဂါးမ်ိဳးႏြယ္ခုႏွစ္မ်ိဳးသာမက သက္တန္႔ေရာင္စဥ္ ခုႏွစ္သြယ္ကိုလည္း ကိုယ္စားျပဳသည္ ဟုဆုိသည္။ ကေမာၻဒီးယား နဂါး ယံုၾကည္ မႈမ်ားတြင္ ေခါင္းမဂဏန္း အေရအတြက္ ရွိေသာ နဂါးမွာ အဖိုဓာတ္ ေဆာင္ျပီး ေခါင္းစံုဂဏန္း အေရအတြက္ ရွိေသာ နဂါးမွာ အမဓာတ္ ေဆာင္သည္ဟု ေဖၚျပထားသည္။

မဲေခါင္ျမစ္ တစ္ေလွ်ာက္ရွိ လာအိုႏွင့္ထိုင္း လူမ်ိဳးမ်ားတြင္လည္း ရိုးရာ နဂါးယံုၾကည္မႈ ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိၾကသည္။ ထိုေဒသ ခံမ်ားသည္ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားအား နဂါးမင္း ပိုင္စိုးသည္ ဟုယံုၾကည္ ေသာေၾကာင့္ အထြဋ္အျမတ္ ထားၾကသည္။ ႏွစ္စဥ္ ငါးႏွင့္ေလွသေဘၤာ လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကို္င္ေသာ ေက်းရြာမ်ားတြင္ အစဥ္အလာအရ နဂါးပူေဇာ္ပြဲ မ်ားက်င္းပ ေလ့ရွိျပီး ေရလမ္းခရီးအား ေဘးအႏၲရာယ္ ကင္းရွင္းေစသည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။